Sist oppdatert 04. oktober 2001 av TEG
Kommentarer til denne siden.
UiB : Juridisk Fakultet :Studier : Eksamen
Drøft og avgjer spørsmåla i det fylgjande:
Peder Ås og Lars Holm var barndomsvener. Dei var båe
fødde og oppvaksne i Lillevik. Peder Ås var eit skolelys,
og hadde i tillegg stor arbeidsevne. Etter vidaregåande
skule og militærteneste, byrja Peder å studere jus
ved Universitetet i Oslo. Peder oppnådde i 1990, i ein alder
av 25 år, juridisk embetseksamen med 2,23 i hovudkarakter.
Han fekk straks jobb som advokatfullmektig i det velrenommerte
advokatfirmaet Olsen & Co. Advokatfirmaet Olsen & Co dreiv
i all hovudsak med internasjonal finansiering og gjeldsforhandlingar.
Peder Ås arbeidde svært hardt, ofte 12-14 timar dagleg.
I januar 1995, i ein alder av 30 år, blei Peder oppteken
som partnar (medeigar) i advokatfirmaet. I 1995 oppnådde
Peder, på same måten som dei andre partnerane (medeigarane)
i advokatfirmaet, ei bruttoinntekt på kr. 5.400.000,-. Han
betalte same året kr. 2.100.000,- i skatt. Partnerane i
advokatfirmaet Olsen & Co hadde i alle år oppnådd
inntekter av denne storleiken.
Lars Holm utdanna seg til røyrleggjar. Han fullførte
yrkesskulen i 1984, og fekk straks jobb i Lillevik Røyrhandel
AS, først som lærling, seinare som fagutdanna røyrleggjar.
Lars Holm tente kr. 200.000,- pr. år som røyrleggjar
i Lillevik Røyrhandel AS. Denne inntekta var alt for lita
- sett ut frå Holm sitt forbruk. Han hadde difor i alle
år arbeidd "svart" på kveldstid, i helgar
og i feriar. Dei "svarte" inntektene (d.v.s. inntekter
som ikkje blir gitt opp til skattlegging) utgjorde kr. 120.000,-
pr. år.
Peder og Lars blei samde om å feriere saman på Geilo
i påsken 1996. Peder Ås reiste med bil frå Oslo
til Lillevik for å henta Lars Holm. Dei to lasta Holms bagasje
inn i bilen, og drog deretter vidare mot Geilo. Like i nærleiken
av Geilo skjedde ei alvorleg ulukke. I ein skarp sving frontkolliderte
Peder med ein møtande lastebil. Lastebilen køyrde
i feil køyrebane (d.v.s. i Peders køyrebane), og
kollisjonen var ikkje til å kome utanom. Både Lars
Holm og Peder Ås fekk svære skadar i ulukka. Lars
Holm blei lamma frå halsen og ned. Peder Ås blei påført
ein mindre hjerneskade, og miste dessutan synet på båe
augo. Dei medisinsk sakkunnige kom til at både Peder og
Lars var 100 prosent ervervsmessig uføre etter ulukka.
Lastebilen var ansvarstrygda i Trygg Forsikring AS.
Som fylgje av Peders helsetilstand, vedtok dei andre partnerane
i advokatfirmaet den 15. april 1996 at Peder måtte gå
ut av advokatfirmaet med verknad frå same tidspunkt (noko
dei hadde høve til i eit tilfelle som dette). Dette førte
med seg at Peder ikkje lenger hadde krav på å få
del i overskottet til advokatfirmaet (d.v.s. at han ikkje lenger
fekk noko ordinær inntekt frå firmaet). Han fekk utbetalt
kr. 4.000.000,kontant frå advokatfirmaet som fullt og endeleg
oppgjerd. Denne summen var betaling for Peder sin del i advokatfirmaet
sine driftsmidlar (fast eigedom, kontormaskinar, bibliotek o.s.v.).
Peder Ås sette fram krav mot Trygg Forsikring AS om full
skadebot for tap i framtidig erverv.
Selskapet vedgjekk at dei i prinsippet var ansvarleg i høve
til Peder. Selskapet vedgjekk også at Peder utan skaden
ville oppnådd ei årsinntekt på kr. 3.300.000,etter
skatt. Partane var også samde om at Peder ville få
omlag kr. 200.000,i uførepensjon frå folketrygda,
og at det årlege nettotapet ville bli på kr. 3.100.000,-.
Vidare vedgjekk trygdeselskapet at tapet var pårekneleg,
og at det heller ikkje var grunnlag for lemping av ansvaret.
Selskapet hevda likevel at Ås ikkje kunne krevja å
få dekka heile det økonomiske tapet han var påført.
Selskapet viste til at Peder var 31 år på skadetidspunktet,
og at tapet etter neddiskontering ville bli på omlag kr.
50.000.000,- (fram til fylte 67 år). Dersom ein estimerte
skatteulempa til ca 20 prosent av denne summen, ville det samla
tapet bli omkring kr. 60.000.000,-.Selskapet hevda at det etter
gjeldande rett ikkje var grunnlag for å krevja ein sum av
slik storleik. Peders enorme inntekt før skaden hadde,
slik selskapet såg det, ikkje skadebotrettsleg vern fullt
ut. Det måtte vere ei oppgåve for Peder Ås sjølv
å sikra inntekta si ved trygding eller på annan måte.
Heile tapet kunne ikkje veltast over på den som hadde skadebotansvar.
Selskapet viste til synspunkta om borgarleg jamnmål og ein
objektiv eigenrisiko for den skadelidne. Selskapet viste også
til at det i yrkesskadeforsikringa er sett "eit tak"
på 10 gonger grunnsummen i folketrygda. Inntekter over dette
nivået blir ikkje dekka etter den ordninga. Jamvel om desse
reglane ikkje kunne nyttast direkte i tvisten med Peder, ga dei
i alle fall eit signal om korleis lovgjevaren såg på
problemet, meinte selskapet. Selskapet peika også på
at føremålet med skadebotretten m.a. er å sikra
økonomisk tryggleik for den som blir skadd. Dette føremålet
kan ein oppnå også med ei noko lågare utbetaling.
På denne bakgrunn ga selskapet tilbod til Peder Ås
om kr. 10.000.000,- som fullt og endeleg oppgjer for tap i framtidig
erverv. Peder avviste det som selskapet held fram, og hevda at
dei vanlege reglane om utmåling av tap måtte leggjast
til grunn.
Dersom Peder Ås hadde krav på full skadebot for tap
i framtidig erverv, hevda selskapet subsidiært at det måtte
gjerast frådrag for den summen på kr. 4.000.000,som
Peder Ås hadde fått utbetalt frå advokatfirmaet.
Peder Ås avviste dette. Han viste til at denne summen var
betaling for hans del i advokatfirmaet sine driftsmidlar.
| Spørsmål nr. 1: | Har Peder Ås krav på full skadebot for tap i framtidig erverv?(Det skal leggjast til grunn at det økonomiske tapet er på kr. 60.000.000,-. Avgrensing i årsakssamanheng skal ikkje drøftast). |
| Spørsmål nr. 2: | Dersom Peder har krav på full skadebot for tap i framtidig erverv: Skal det gjerast frådrag for den summen Peder har fått utbetalt frå advokatfirmaet ? |
| Spørsmål nr. 3: | Har Lars Holm krav på skadebot for tapet av den "svarte" inntekta i framtida ? | |
| Spørsmål nr. 4: | Dersom Holm har krav på skadebot for tap av "svart" inntekt i framtida: Skal årstapet (før diskontering) setjast til kr. 120.000,- eller 70.000,- ? | |
Peder Ås dreiv fiskeoppdrettsverksemd i Storesund kommune.
Verksemda sysselsette 14 personar, og oppnådde solide årlege
overskott. Tre av dei tilsette hadde som oppgåve å
slakta og sløye den fullvaksne fisken. Dette arbeidet blei
utført manuelt.
Peder Ås hadde lenge vurdert spørsmålet om
det kunne vere mogeleg å rasjonalisera slakte- og sløyeprosessen.
Saman med svogeren sin, som var utdanna som ingeniør og
som var medeigar i oppdrettsverksemda, konstruerte Peder i 1994
og 1995 ei kombinert slakte- og sløyemaskin.
Peder tok med seg teikningar, skisser og skildringar av den nye
maskina til Storesund Maskinfabrikk AS, som det siste tiåret
hadde konstruert og levert store mengder teknisk utstyr til oppdrettsnæringa.
Partane kom saman i eit møte 17. juni 1995. Til stades
i møtet var, forutan Peder, den daglege leiaren av Maskinfabrikken
Marte Kirkerud og sjefen for utviklings- og konstruksjonsavdelinga,
dr. ingeniør Frank Hansen. Partane drøfta dei teikningane
m.v. som Peder hadde med seg, og Peder gjorde greie for føremålet
med den nye maskina: Å overta arbeidet for dei tre arbeidstakarane
som i dag sto for slakte- og sløyearbeidet. Ved å
byte ut dei tre arbeidstakarane, ville verksemda årleg kunne
spara kr. 750.000,-. Vidare ga Peder uttrykk for at han var noko
uviss når det galdt spørsmålet om maskina ville
fungere slik som føresetnaden var. Frank Hansen svara at
prosjektet var særs interessant og at fabrikken si ekspertgruppe
for oppdrettsutstyr ville gå gjennom alle sider ved nyskapinga
(maskina), herunder også kontrollera alle matematiske utrekningar.
Peder meinte at det hasta med å koma i gang, og det blei
difor inngått ei avtale om at maskinfabrikken skulle tilverka
maskina med levering i slutten av september 1995. Kjøpesummen
blei avtalt til 2.000.000-. Fabrikken skulle etter avtalen med
ein gong melde frå til Peder dersom ein støytte på
uventa tekniske problem.
Arbeidet med den nye maskina blei innleida med ein grundig kontroll
av Peder sine teikningar og analysar. Maskinfabrikken sine ekspertar
fann ingen svake sider eller feil. Arbeidet blei utført
i samsvar med teikningane, og maskina blei levert i rett tid,
den 30. september 1995.
Det viste seg at maskina ikkje svara til forventningane. Maskina
slakta fisken heilt slik det hadde vore føresetnaden, men
under sløyinga blei fisken kutta i stykke. Ei veke etter
levering blei det, etter ynske frå Peder, arrangert eit
møte mellom partane . I møtet b lei det vedteke
at Maskinfabrikken skulle gjera visse endringar i sløyedelen
av maskina. Endringane blei utførte i oktober og november
1995. Heller ikkje etter desse endringane svara maskina til dei
forventningane Peder hadde. Det viste seg at maskina berre kunne
sløye fisk som hadde ei vekt mellom 5 og 9 kilo. Var fisken
større eller mindre enn dette, blei den kutta i stykke.
Tidleg i januar 1996 blei det arrangert endå eit møte
mellom partane. På møtet blei det gjort vedtak om
å gjera eit siste forsøk på å få
maskina til å verka slik som opphavleg planlagt. Maskinfabrikken
sine folk gjorde grundige undersøkingar og testar gjennom
vinteren, men det viste seg å vera teknisk umogleg å
laga ei maskin som kunne sløye fisk av alle vektklassar.
Fabrikken sa frå om dette til Peder Ås i eit brev
datert 1. mars 1996.
Peder ville vurdera kva nytte han kunne ha av maskina, og gjorde
bruk av den utover våren 1996. I månadsskiftet mars/april
konkluderte Ås med at han ikkje var tent med å behalde
maskina. Den kunne berre utføra arbeid svarande til eitt-
og eit halvt årsverk, og det var ikkje godt nok. Han sette
difor fram krav om heving ved brev av 14. april 1996. Han viste
i denne samanhengen til at maskina ikkje på langt nær
svara til forventningane. Av den samla produksjonen var det berre
50% av fisken som låg i vektklassa 5 til 9 kilo. Resten
av kvantumet kunne ikkje sendast gjennom maskina utan å
bli øydelagt. Vidare kravde Ås skadebot for det tapet
verksemda blei påført fordi den planlagde rasjonaliseringa
ikkje kunne gjennomførast.
Storesund Maskinfabrikk AS avviste krava frå Peder. For
det første hevda selskapet at det ikkje låg føre
nokon mangel ved maskina. Fabrikken hadde berre teke på
seg å tilverka den maskina som Peder og svogeren hans hadde
konstruert. Selskapet viste i denne samanhengen til kjl. §
17 (2) (b).
Subsidiært hevda Maskinfabrikken at hevingskravet ikkje
var sett fram i tide. Det var semje mellom partane om at dei rettslege
spørsmåla som var knytte til kjøpet ikkje
hadde vore reiste før kravet om heving blei sett fram 14.
april 1996. Sidan mangelen blei oppdaga alt i månadsskiftet
september /oktober 1995, måtte det vere for seint å
fremja krav no.
Atter subsidiært hevda Maskinfabrikken at heving ikkje kunne
kome på tale fordi mangelen ikkje var vesentleg. Maskina
kunne brukast i oppdrettsverksemda, og ho gjorde det mogeleg å
ta bort eitt og eit halvt årsverk. Rettnok måtte all
fisk under 5 kilo og all fisk over 9 kilo framleis sløyast
manuelt, men dette kunne etter Maskinfabrikken sitt syn kompenserast
ved eit prisavslag. Vidare hevda Maskinfabrikken av det heller
ikkje var grunnlag for skadebotansvar. Partane var samde om at
det einaste aktuelle ansvarsgrunnlaget var kontrollansvar ( andre
mogelege grunnlag skal ikkje drøftast).
Maskinfabrikken hevda også at tapet i tilfelle måtte
reknast som indirekte, jfr. kjl. § 67 (2).
| Spørsmål nr. 5: | Ligg det føre mangel ved slakte- og sløyemaskina? | |
| Spørsmål nr. 6: | Er hevingskravet sett fram i tide? |
| Spørsmål nr. 7: | Er det grunnlag for heving av kjøpet? |
| Spørsmål nr. 8: | Er det grunnlag for skadebot etter reglane om kontrollansvar? |
| Spørsmål nr. 9: | Skal det tapet som verksemda blir påført reknast som indirekte, jfr. kjl. § 67 (2) ? |
|
Sist oppdatert 04. oktober 2001 av TEG Kommentarer til denne siden. |